59 lat temu w Warszawie zmarła Maria Dąbrowska. polska powieściopisarka, eseistka, dramatopisarka, tłumaczka dzieł literatury duńskiej, angielskiej i rosyjskiej. Jedna z ważniejszych polskich powieściopisarek XX wieku, autorka tetralogii powieściowej "Noce i dnie", za którą była nominowana do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
Jej twórczość jest nadal uważnie analizowana i odkrywana, chociaż czy ten wysiłek kiedykolwiek uwieńczony zostanie sukcesem? Przecież sama Dąbrowska pisała: "Ja sobie świetnie zdaję sprawę, jakie rzeczy wpływają na mnie, jaką rolę gra tu muzyka, malarstwo, styl mówiony moich przyjaciół - żaden z krytyków nigdy tego nie zgadnie. Tyle miernot wychodzi wprost żywcem z czerpanych z Kadena i Nałkowskiej i nikt im tego nie wypomni, dlaczego mnie się czepiają, która w ogóle nie wychodzę z literatury.
Maria Dąbrowska z domu Szumska urodziła się 6. października 1889 roku w Russowie pod Kaliszem. Pochodziła z zubożałej rodziny ziemiańskiej - jej ojciec, powstaniec z 1863, był administratorem majątków ziemskich.
W latach 1901 - 1905 uczyła się w prywatnej szkole Heleny Semadeniowej, a następnie w gimnazjum żeńskim. W 1905 wzięła udział w strajku szkolnym. Lata 1906 - 1907 spędziła w Warszawie, gdzie kontynuowała naukę, a później studiowała nauki przyrodnicze oraz socjologię i filozofię w Lozannie i Brukseli. Uczestniczyła wówczas w działalności Filorecji - organizacji niepodległościowej młodzieży polskiej. Do Kalisza powróciła w 1910 i w tym też roku debiutowała jako publicystka w "Gazecie Kaliskiej" i "Zaraniu" oraz wygłosiła swój pierwszy publiczny odczyt.
W 1911 wyszła za mąż za M. Dąbrowskiego, emigracyjnego działacza PPS. W 1913 przebywała w Londynie jako stypendystka Towarzystwa Kooperatystów, a po powrocie opublikowała na łamach pisma "Echo Literacko - Artystyczne" swoje pierwsze opowiadanie "We Francji... ziemi cudzej". Podczas pierwszej wojny światowej związana była z ruchem ludowym i niepodległościowym, współredagowała pisma "Chłopska Sprawa" i "Polska Ludowa".
W 1917 przeniosła się do Warszawy. Po odzyskaniu niepodległości pracowała w latach 1918 - 1924 w Ministerstwie Rolnictwa. Brała czynny udział w organizowaniu oświaty ludowej i robotniczej, w ruchu spółdzielczym, działalności ZZLP i Pen Clubu, także bardzo aktywna była w życiu publicznym. Należała do grona postępowych działaczy i pisarzy inicjujących od 1927 liczne akcje protestacyjne przeciw ograniczaniu swobód obywatelskich i metodom stosowanym wobec więźniów politycznych.
Międzywojenną twórczość Dąbrowskiej otwierają opowiadania poświęcone tematyce spółdzielczej i młodzieżowej, umieszczone w zbiorach "Dzieci ojczyzny" (1918) i "Gałąź czereśni" (1922), ale dopiero cykl opowiadań "Uśmiech dzieciństwa" (1923), osnuty na wspomnieniach z lat dzieciństwa spędzonych na wsi, zwrócił na pisarkę uwagę krytyki i czytelników. Wielkim sukcesem stał się następny cykl "Ludzie stamtąd" (1926). W latach 1932 - 1934 ukazały się kolejne tomy najwybitniejszego dzieła pisarki, "Nocy i dni". Humanistyczna i obywatelska postawa pisarki ujawniła się w pełni w licznych opowiadaniach zebranych w tomie "Znaki życia" (1938). W 1939 napisała dramat historyczny "Geniusz sierocy" (wystawiony na scenie w 1959). Dąbrowska jest także autorką powieści "Domowe progi" (1928), będącej pierwszą wersją tomu drugiego "Nocy i dni", oraz licznych utworów dla dzieci i młodzieży o tematyce społeczno - wychowawczej i patriotycznej - m.in. "Marcin Kozera" (1927), "Przyjaźń" (1927), "Czyste serce" (1936), relacji z podróży do krajów bałtyckich "U północnych sąsiadów" (1929), także przekładów z literatury rosyjskiej (A. Czechow, M. Gorki), duńskiej (N. Lyhne, J.P. Jacobsen).
Wystąpienia krytycznoliterackie pisarki poświęcone są m.in. analizie filozoficznej i artystycznej możliwości współczesnej prozy realistycznej, zawierają również komentarz do własnej twórczości.
Podczas okupacji Dąbrowska przebywała w Warszawie, biorąc aktywny udział w podziemnym życiu kulturalno - oświatowym i w powstaniu warszawskim, a po jego upadku wraz z przyjaciółmi schroniła się w Dąbrowie Zduńskiej koło Łowicza. Powróciła do Warszawy na początku 1945.
Wielkim osobistym dramatem pisarki, przeżywanym silnie od zakończenia wojny, była sowietyzacja Polski i służalcza wobec komunistów postawa wielu polskich intelektualistów, którzy swoje kariery przedłożyli ponad interesy narodu. Pisarka nigdy nie wybaczyła tym ludziom ich oportunizmu, tchórzostwa i zaprzaństwa - o tych bolesnych sprawach pisze w swoim "Dzienniku". W 1945 napisała dramat "Stanisław i Bogumił", wystawiony na scenie dopiero w 1966. Intensywnie pracowała nad przekładem z języka angielskiego "Dziennika" S. Pepysa, który ukazał się drukiem w 1952.
Rok 1955 przyniósł zbiór opowiadań "Gwiazda zaranna" - pisarka zawarła w nim utwory z okresu wojny i okupacji. Nową próbą ujęcia rodowodu współczesnej inteligencji, analogiczną do "Nocy i dni", miała być, ostatecznie nie dokończona, powieść "Przygody człowieka myślącego", nad którą pisarka pracowała z przerwami przez kilkanaście lat i która ukazała się w 1970.
W 1957 roku Uniwersytet Warszawski przyznał jej tytuł doktora honoris causa. Maria Dąbrowska pięciokrotnie była nominowana do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w latach 1939, 1957, 1959, 1960 i 1965..
Maria Dąbrowska zmarła w Warszawie 19 maja 1965 roku.
Maria Dąbrowska w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
