Generał Tadeusz Rozwadowski jeden z architektów zwycięstwa w Bitwie Warszawskiej trafił do więzienia tuż po zamachu majowym. Zmarł w tajemniczych okolicznościach 18 października 1928 roku, niedługo po wypuszczeniu na wolność. Do dziś nie wiadomo, czy jego śmierć była tylko dziełem przypadku.

Był jednym z najzdolniejszych polskich dowódców, znakomitym strategiem i znawcą sztuki wojennej. W 1866 roku w Babinie koło Kałusza urodził się gen. Tadeusz Rozwadowski, generał armii austriackiej, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w czasie wojny polsko-bolszewickiej; w latach 1921–1926 generalny inspektor kawalerii; w czasie zamachu majowego w 1926 r. dowódca wojsk rządowych.

Tadeusz Jordan Rozwadowski herbu Trąby urodził się 19 albo 20 maja 1866 r. w Babinie w pow. kałuskim (Ukraina). W literaturze historycznej występują dwie daty jego urodzin. Część autorów przyjmuje 19 maja. Taką informację znajdziemy też w filmie „Zapomniany generał”, w którym występują przedstawiciele rodziny Jordan Rozwadowskich. Z kolei Polski Słownik Biograficzny podaje datę 20 maja. Autor opierał się na bogatych źródłach archiwalnych, m.in. na aktach osobowych Centralnego Archiwum Wojskowego. Trudno rozsądzić.

Rozwadowski pochodził z rodziny o starych tradycjach wojskowych. Jego przodek rycerz Maciej walczył pod Wiedniem w 1683 r., pradziad Kazimierz, był kościuszkowskim brygadierem, dziad Wiktor powstańcem listopadowym, a ojciec Tomisław dowodził oddziałem konnym w powstaniu styczniowym.

Był absolwentem wielu austriackich szkół wojskowych na czele z prestiżową, przeznaczoną dla elity korpusu oficerskiego, Szkołą Wojenną w Wiedniu. Po jej ukończeniu w 1891 r. piastował funkcje sztabowe w Mariborze i Budapeszcie, gdzie w 1894 r. ożenił się z Marią hr. Komorowską. Od października 1896 r. był attaché wojskowym przy poselstwie austriackim w Bukareszcie. Znajomość sześciu języków – polskiego, francuskiego, niemieckiego, czeskiego i rosyjskiego, a z czasem także rumuńskiego, niezwykły urok osobisty, wrodzony optymizm i nienaganne maniery, czyniły go naturalnym kandydatem do objęcia ważnej dla austro-węgierskiej monarchii placówki.

W Cesarskiej i Królewskiej Armii dosłużył się stopnia marszałka polnego porucznika, w odradzającym się Wojsku Polskim został generałem broni, szefem Sztabu Generalnego WP przy Radzie Regencyjnej i od 1918 r. zajął się organizacją armii polskiej, tworząc zręby jej marynarki wojennej, kawalerii i straży granicznej. Opracowane wtedy „schemat organizacji polskich władz wojskowych” i „Tymczasowa ustawa o powszechnym obowiązku służby wojskowej” odegrały ważną rolę w toczonych później wojnach o granice.

Rozwadowski został obrońcą oblężonego Lwowa jako Naczelny Dowódca Wojsk Polskich w Galicji Wschodniej. Zreorganizował pod względem wojskowym szczupłe siły obrońców, wykazując się niezwykłym poświęceniem, niezłomnością i hardością ducha. W kwietniu 1919 r. mianowany na szefa Polskiej Misji Wojskowej w Paryżu, opuszczając Lwów, był owacyjnie żegnany przez mieszkańców miasta i żołnierzy. W Paryżu skutecznie zabiegał o polskie interesy w Galicji Wschodniej, przyczynił się do stworzenia u boku armii polskiej Legionu Amerykańskiego, uzyskał dostawy broni dla wojsk polskich i negocjował podstawy przyszłego sojuszu z Rumunią.

Po wypełnieniu paryskiej misji wrócił do Polski. W szczytowym momencie zagrożenia bolszewickiego został szefem Sztabu Generalnego WP. W czasie bitwy warszawskiej 1920 r. Rozwadowski był autorem planu kontrnatarcia oraz koncepcji bitwy, której został głównym koordynatorem. Przegrupowanie wojsk polskich było zadaniem niebywale trudnym, ale zostało ono perfekcyjnie wykonane przez elitarne jednostki 1. i 3. Dywizji Piechoty Legionów. Po wiktorii warszawskiej i ostatecznym rozgromieniu bolszewików większość splendoru spadła na Piłsudskiego, czego Rozwadowski nigdy nie dementował, wykazując niezwykłą lojalność wobec Naczelnego Wodza.

Generał Tadeusz Rozwadowski zmarł 18 października 1928 roku. Został pochowany 22 października na Cmentarzu Obrońców Lwowa, zgodnie ze swoim życzeniem, wśród żołnierzy, z którymi kiedyś walczył. Trumnę z ciałem generała Rozwadowskiego nieśli usunięciu z armii przez Piłsudskiego generałowie: Stanisław Haller, Roman Żaba, Walery Maryański, Franciszek Meraviglia-Crivelli, Robert Lamezan-Salins i Filip Siarkiewicz. Pomimo, że władze liczyły, że w pogrzebie weźmie udział mało osób, generała Rozwadowskiego żegnały tłumy.

We Lwowie nabożeństwo żałobne w kościele bernardynów odprawił metropolita lwowski arcybiskup Bolesław Twardowski.

Obecnie miejsce pochówku generała nie jest znane. W 2013 roku Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przekazała, że grób we Lwowie jest pusty. Prawdopodobnie do przeniesienia ciała generała doszło potajemnie w latach siedemdziesiątych, gdy Sowieci dewastowali Cmentarz Orląt Lwowskich.

Zachęcamy do zapoznania się z biografią wybitnego dowódcy.

Generał Tadeusz Jordan Rozwadowski w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI