12 października 1939, dekretem Adolfa Hitlera Niemcy stworzyły Generalną Gubernię [GG], jednostkę administracyjno-terytorialną, obejmującą okupowaną przez Niemców część terytorium II Rzeczypospolitej. GG podzielono na cztery jednostki administracyjne - dystrykty: krakowski - siedziba władz GG, lubelski, radomski, warszawski.

Początkowo Generalna Gubernia obejmowała obszar 94,1 tys. km², który zamieszkiwało 12,1 mln ludności. Po agresji Niemiec na Związek Sowiecki [22.VI.1941] tereny dawnych województw: lwowskiego, tarnopolskiego, stanisławowskiego i wołyńskiego, pod nazwą "Dystrykt Galicja", włączono w skład GG na mocy dekretu Adolfa Hitlera z 1 sierpnia 1941. Wówczas obszar GG powiększony do 145,2 tys. km², zamieszkiwany był przez 16,6 mln mieszkańców. Naczelną władzę sprawował generalny gubernator, mający swą siedzibę w Krakowie. Stanowisko to przez cały czas istnienia GG pełnił dr Hans Frank, podlegający bezpośrednio Hitlerowi.

Rządzone przy pomocy policji i służby bezpieczeństwa GG miało stanowić wg założeń niemieckich bazę surowcową i źródło darmowej siły roboczej na czas prowadzenia wojny, a po zwycięstwie hitlerowców niemiecką "przestrzeń życiową" [Lebensraum]. Od pierwszych dni okupacji zakazano działalności wszystkim partiom politycznym, organizacjom społecznym, kulturalnym i sportowym, zamknięto teatry i kina, nie zezwalano na uruchomienie szkolnictwa średniego i wyższego, a program szkół powszechnych ograniczono do minimum. Wszystkie ważniejsze stanowiska administracyjne i kierownicze w zakładach pracy obejmowali Niemcy.

Realizując założenia "Generalnego Planu Wschodniego" [Generalplan Ost] prowadzono eksterminację ludności poprzez masowe aresztowania i rozstrzeliwania [akcja AB, Palmiry 1940], fizyczną likwidację ludności żydowskiej w ośrodkach masowej zagłady, wysyłanie obywateli polskich do obozów koncentracyjnych i obozów pracy oraz na przymusowe roboty do Rzeszy. Na ziemiach polskich istniało ponad 2000 obozów i ich filii, a Polacy stanowili połowę cudzoziemskich robotników w zakładach produkcyjnych i gospodarstwach rolnych III Rzeszy.

Dokonywano masowych wysiedleń ludności polskiej, szczególnie w okolicach Radomia, Sandomierza, a największe z nich miało miejsce na Zamojszczyźnie [listopad 1942 - lipiec 1943]. Zmuszano obywateli polskich do podpisywania niemieckiej listy narodowościowej ["Volkslistę"], dokonywano pacyfikacji wsi i osiedli, wydano specjalne prawo karne dla Polaków i Żydów, które w każdym przypadku dopuszczało karę śmierci. W oparciu o takie prawo działały niemieckie sądy specjalne [Sonderstandgericht].

Kara śmierci była orzekana i wykonywana praktycznie za wszystkie "wykroczenia" popełniane przez Polaków na terenie GG. Za zrywanie niemieckich plakatów, za posiadanie i słuchanie radia, za ukrywanie Żydów... W GG wprowadzono odpowiedzialność zbiorową. I tak, gdy w którejś kamienicy odkryto np. tajną drukarnię - represje obejmowały wszystkich jej lokatorów. Takie rygory w okupowanych państwach zachodnich nie występowały. Spośród 6.000.000 obywateli polskich, którzy stracili życie podczas okupacji, 4.000.000 stanowiła ludność GG.

Prowadzono także łupieżczą politykę ekonomiczną. Zakłady produkcyjne pracowały na rzecz Niemiec, wojska i wojny. W sposób rabunkowy eksploatowano surowce, gospodarstwa rolne chłopskie i ziemiańskie obłożono wysokimi kontyngentami, czyli przymusowymi dostawami mięsa, zboża i mleka. Obciążenia te z roku na rok wzrastały, za nie wywiązywanie się z dostaw groziło więzienie, obóz koncentracyjny, a nawet kara śmierci.

Wywóz żywności z GG znacznie przekraczał eksport artykułów żywnościowych całej przedwojennej Polski. Eksploatacja polskiej wsi nie pozostawała bez wpływu na sytuację żywnościową w miastach. Produkty żywnościowe przydzielane na kartki tylko w 1/3 zabezpieczały potrzeby kaloryczne człowieka, szerzył się głód, choroby, znacznie zwiększyła się śmiertelność.

Po zakończeniu wojny, za zbrodnie popełnione na ludności GG, skazano na karę śmierci w procesie norymberskim Hansa Franka. Taki sam wyrok wymierzył Najwyższy Trybunał Narodowy w Warszawie byłemu szefowi rządu Generalnej Guberni Josefowi Bühlerowi oraz byłemu gubernatorowi dystryktu warszawskiego dr. Ludwigowi Fischerowi, jednak większości zbrodniarzy nigdy nie ukarano.

Generalne Gubernatorstwo w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI